Ngày nay ở Việt Nam cũng như trên toàn thế giới, quá trình tìm kiếm và sưu tầm đồ cổ, nhất đồ cổ độc bản rất phổ biến. Tuy nhiên, đầu tư quá nhiều vào việc sưu tầm các sản phẩm độc bản cổ cũng gặp không ít những khó khăn, như mất nhiều thời gian trong việc tìm kiếm, mất nhiều công sức trong việc xác định niên đại, phục chế, bảo quản và chi phí bỏ ra cũng khá tốn kém. Thêm vào đó, không phải đồ cổ nào cũng là sản phẩm độc bản mà trong hàng ngàn hàng vạn đồ cổ chỉ có những sản phẩm độc đáo về kiểu dáng, đặc sắc về nghệ thuật, mang trong lòng cả một câu chuyện từ tư duy đến sản xuất từ người nghệ nhân đến chủ sở hữu với những ý nghĩa văn hóa lịch sử sâu sắc mới là sản phẩm độc bản. Chính vì vậy, thế giới đã bắt đầu chú ý vào việc đầu tư sáng tạo nên những sản phẩm độc bản độc đáo hơn là quá chú trọng vào việc tìm kiếm và sưu tầm. Việc tự tay làm nên những sản phẩm độc nhất vô nhị chứa đựng tất cả những giá trị tinh hoa của quá khứ và hiện tại để tạo nên những giá trị vô giá cho tương lai là một việc làm vô cùng ý nghĩa và rất thiết thực. Đó là ý tưởng ban đầu để hình thành nên những sản phẩm độc bản mang giá trị vô hình rất lớn theo thời gian. Độc bản được hình thành sẽ vừa mang nét hiện đại kết hợp với những giá trị tinh hoa được đúc kết từ bao đời.. Đó là những sản phẩm được sáng tạo từ những chất liệu bất kỳ, mang trong mình những giá trị đỉnh cao về các mặt văn hóa nghệ thuật, lịch sử, xã hội,… mang tính thông điệp của các mặt trong cuộc sống từ đời này sang đời khác. Đây không chỉ là những sản phẩm có giá trị vật chất, mà theo thời gian các giá trị sẽ ngày càng nâng cao và trở nên vô giá.
Trải qua 4000 năm lịch sử với đặc trưng của nền văn minh lúa nước và văn hóa làng xã, Việt Nam là quốc gia nổi bật với hơn 2000 làng nghề thủ công truyền thống trải dài từ Bắc vào Nam. Mỗi làng nghề là một nét đặc sắc riêng biệt không trùng lặp với bất kì nơi nào, từ những làng nghề ấy đã sản sinh ra biết bao nghệ nhân, biết bao sản vật có một – không – hai, những sản phẩm vô giá ấy là tiền thân của Độc bản.
Các sản phẩm Độc bản không chỉ giới hạn ở những cổ vật, mà toàn bộ các sản phẩm sáng tạo mang tính độc nhất ở bất cứ thời đại nào đều xứng đáng trở thành sản phẩm độc bản và cần được tôn vinh, để qua thời gian sẽ trở thành minh chứng cho thế hệ sau về những giá trị tinh hoa của thế hệ đi trước, để những nét văn hóa mãi được bảo tồn và phát huy. Lưu giữ văn hóa Việt, nâng tầm giá trị Việt – đó là tôn chỉ cốt lõi trên con đường phát triển của Viện sáng tạo Độc bản Việt Nam.
Từ mong muốn gìn giữ và phát triển văn hóa đó, Trung ương Hội Kỷ lục gia Việt Nam quyết định thành lập Viện Sáng tạo Độc bản Việt Nam, được sự cấp phép của Bộ Khoa học và Công nghệ.
Viện Sáng tạo Độc bản Việt Nam là đơn vị thành viên của Viện sáng tạo Độc bản Thế giới – WUCA, có chức năng tìm kiếm, đánh giá, thẩm định, xác lập các giá trị độc bản tại Việt Nam và quảng bá các giá trị độc bản Việt Nam ra thế giới.
Sự ra đời của Viện sáng tạo Độc bản Việt Nam không chỉ làm quy chuẩn để xác lập giá trị độc bản mà sâu xa hơn nữa đó chính là nơi để bảo tồn, lưu giữ các tinh hoa văn hóa dân tộc, phát huy truyền thống sáng tạo và tình yêu cái đẹp cho đời sau, đại diện cho hình ảnh của cả cộng đồng, cả dân tộc Việt.
